Αετομηλίτσα Ιωαννίνων

Σε προδομένο απ' τα στοιχειά του
τόπο
γεννήθηκα.
Σε τόπο μόνο
και πιο ψηλά απ' το Θεό.
Σε τόπο που τραβιέται
και χωνεύει
σε μια σχισμένη πέτρα.
Για να 'ρθει ξανά
την Άνοιξη
κρεμασμένος στα νύχια
γυπαετών.
Σε λαβωμένο
κι αλαφροΐσκιωτο τόπο
γεννήθηκα.
Ποτισμένο από δάκρυ
βαρβάτου αλόγου.
Σ' αυτόν
γυρίζω φοβισμένος
στου κούκου τον καιρό,
ώς ν' αγιασθώ στον κλήδονα
κι ύστερα να σωπάσω.

(Βασίλης Νιτσιάκος - Ντένισκο "Απέκει")

 H Aετομηλίτσα βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του Γράμμου σε υψόμετρο 1550 μέτρων. Είναι το βορειότερο χωριό του νομού Ιωαννίνων στα Αλβανικά Σύνορα.
Η παλιά ονομασία του ήτανε Ντένισκο, όνομα σλάβικο που σημαίνει προσήλιο.  Το 1928 μετονομάστηκε σε Αετομηλίτσα από τις λέξεις Αετός και Μηλιά.
Είναι καθαρά κτηνοτροφικό χωριό και κατοικείται μόνο το καλοκαίρι, ενώ το χειμώνα οι οικογένειες των κτηνοτρόφων κατεβαίνουν με τα κοπάδια τους κυρίως στους νομούς Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.

Η Αετομηλίτσα, βλαχοχώρι και παλιό κεφαλοχώρι, είχε γνωρίσει άνθιση τον 18ο, τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Οικονομικά αυτοδύναμο εκείνη την εποχή είχε γύρω στα 40.000 αιγοπρόβατα, ενώ οι αγωγιάτες και οι έμποροι του χωριού έφταναν μέχρι τον Αυλώνα της Βορείου Ηπείρου ή τη Νιγρίτα των Σερρών και διακινούσαν προς τα εκεί τα προϊόντα τους.

 Το Ντένισκο πρωταγωνίστησε κατά την εποχή του 1930 στην εξόντωση των κλεφτών που λυμαίνονταν την περιοχή. Αργότερα, χτυπήθηκε από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, αλλά κυριολεκτικά διαλύθηκε με τον εμφύλιο πόλεμο.

Μετά το 1950, οι Αετομηλιτσιώτες βρέθηκαν διασκορπισμένοι σε όλα τα κράτη, κυρίως δε της Ανατολικής Ευρώπης, απ’ όπου και άρχισαν να επιστρέφουν πολύ αργότερα. Παράλληλα, το χωριό επηρεάστηκε αρνητικά και από το φαινόμενο της αστυφιλίας, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει από ερήμωση μέχρι και τη δεκαετία του '70. Εκείνη την εποχή αριθμούσε 70 σπίτια, αφού δεν έμεινε τίποτα απ’ τα παλιά αρχοντικά ενώ στα 50.000 στρέμματα λιβαδιών έχουν μείνει κάπου 8-10 χιλιάδες αιγοπρόβατα.

Οι Αετομηλιτσιώτες σήμερα είναι διασκορπισμένοι σε όλη την Ελλάδα. Με την ίδρυση συλλόγων στη Θεσσαλονίκη και στη Λάρισα και κυρίως χάρη στην αγάπη των Αετομηλιτσιωτών το χωριό ξαναζωντάνεψε, με αποτέλεσμα να αριθμεί σήμερα εκατοντάδες σπίτια και οικογένειες. Επίσης, η κτηνοτροφία βρίσκεται σε συνεχή άνοδο, με παραγωγή ντόπιων προϊόντων της Αετομηλίτσας.

info http://www.aetomilitsa.com/