Συρράκο Ιωαννίνων

Το Συρράκο διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική με τα πετρόχτιστα σπίτια, με στέγες από σχιστόλιθο. 

Είναι χτισμένο σε μία πλαγιά του όρους Λάκμος, σε υψόμετρο 1.150 μέτρων. Το Συρράκο στέκεται πάνω από την χαράδρα του ποταμού Χρούσια, παραπόταμου του Καλαρρύτικου και απέναντι του αντικρίζει τα Τζουμέρκα. Οι κοντινότερες πόλεις στο Συρράκο είναι τα Ιωάννινα και η Άρτα που απέχουν 40 λεπτά με μία ώρα ορεινής διαδρομής.

Είναι ανακηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός και μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες είναι τα μόνα χωριά που διατηρούν αυτή την αρχιτεκτονική στα νότια του νομού Ιωαννίνων, κάτι που είναι πιο συνηθισμένο στα βόρεια του νομού στην περιοχή των Ζαγοροχωρίων. 

Πολλά οικήματα είναι μεγάλα και πλούσια, κάτι που μαρτυρά την οικονομική άνθηση του Συρράκου στο παρελθόν. 

Το Συρράκο πήρε το όνομά του από τη βλάχικη λέξη seraco που σημαίνει φτωχός και άγονος. Πράγματι, αν προσέξει κανείς θα διαπιστώσει ότι όλα τα γύρω υψώματα είναι γυμνά και πετρώδη, απουσιάζει εντελώς το δάσος. Αυτό οφείλεται στην υπερβόσκηση.

Για να προσεγγίσει κανείς το χωριό περνά διαδοχικά πέτρινα γεφυράκια, βρύσες και καταρράκτες.

Μέσα στον οικισμό δεν επιτρέπονται μηχανοκίνητα οχήματα με αποτέλεσμα να διατηρείται άθικτο το παραδοσιακό του χρώμα.

Το Συρράκο χτίστηκε περίπου τον 15ο αιώνα μ.Χ. από Βλαχόφωνους πληθυσμούς.

 

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας αποτέλεσε πρωτεύουσα της αυτοδιοίκητης 

ορεινής κοινότητας του Μαλακασίου, η οποία περιλάμβανε ορεινά χωριά στα όρια των σημερινών νομών Ιωαννίνων και Τρικάλων. Την περίοδο αυτή γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη χάρη στα μεγάλα κοπάδια γιδοπροβάτων, στο εμπόριο και στην αργυροχρυσοχοΐα που διαδόθηκε στο χωριό από τους γειτονικούς Καλαρρύτες.

Το Συρράκο συμμετείχε στην την επανάσταση του 1821 με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη και μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες ήταν τα μοναδικά χωριά της Ηπείρουπου συμμετείχαν στην επανάσταση κατά τον πρώτο χρόνο της. Η επανάσταση στην περιοχή καταπνίγηκε γρήγορα από δυνάμεις του Χουρσίτ Πασά και το χωριό κάηκε ολοσχερώς. Ξαναχτίστηκε στο διάστημα 1825-1828 και τα επόμενα χρόνια απέκτησε πάλι οικονομική δύναμη.

Στο Συρράκο γεννήθηκαν ο Φιλικός Ιωάννης Κωλέττης, που εξελέγη δύο φορές πρωθυπουργός της χώρας, ο ποιητής Γιώργος Ζαλοκώστας και ο "ποιητής του βουνού" Κώστας Κρυστάλλης.

Δίπλα στην πλατεία, η βρύση Γκούρα, αποτελεί θαυμάσιο αρχιτεκτονικό κτίσμα. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας αποτελούσε σημείο συνελεύσεων των προεστών του χωριού.

Ανάμεσα στο Συρράκο και στους Καλαρρύτες σε μια αρκετά δύσβατη περιοχή, συναντάμε το άγριας ομορφιάς ποτάμι  Χρούσια, που αποτελούσε σύνορο της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1881 έως το 1913.